شیر کنترل به شیرهایی گفته می شود که روند کنترل آنها به شکل مستقیم و با استفاده از سیگنال انجام می شود. زمانی که سیگنال مورد نظر به شیر رسید، شاهد فعال شدن آن خواهید بود که به این شکل جریان را قطع، وصل یا فشار آن را تنظیم کند. افرادی که به هر نحوی با سیستم های پمپاژ مایعات مختلف یا تجهیزاتی که با جریان مایعات یا بخار کار می کنند، در ارتباط هستند بهتر است برای پیشبرد کارهای خود بدانند که شیر کنترل چیست و انواع آن را بشناسند. شیر کنترل همانطور که در ابتدای این بخش هم گفته شده با تغییر گذرگاه جریان مایعات، گازها، بخار و… می تواند میزان جریان و شدت عبور آن را کنترل کند تا شرایط دلخواه در سیستم مورد نظر برای ما پدید بیاید. در ادامه این مطلب از سایت دیهیم تهویه نوین توضیحاتی را در اختیارتان قرار می دهیم که متوجه شوید شیر کنترل چیست و انواع مختلف آن کدام است.
عملکرد شیر کنترل چگونه است؟
بسته به سیستمی که در آن از شیر کنترل استفاده می کنید و اهداف شما از به کارگیری این محصولات؛ عملکرد شیر کنترل ممکن است متفاوت باشد. کاربرد این محصولات بسیار گسترده است و از همین رو دارای انواع مختلفی هستند که بتوانند در شرایط مختلف به کار روند. به طور کلی برای باز و بسته شدن شیر کنترل از محرکهای مختلفی استفاده می شود که عبارتند از:
پنوماتیکی یا نئوماتیکی
این نوع محرک نسبتا ساختار ساده ای داشته و برای فعالیت به یک منبع هوا نیاز خواهد داشت.
الکتریکی
در شیر کنترل که از این نوع محرک استفاده شده است، نیاز به کابل کشی و اجرای مدار فرمان خواهید داشت.
هیدرولیکی
شیرهای دارای محرک هیدرولیکی باید دارای منابع مایعات و مسیر رفت و برگشتی برای مایع باشند تا بتوانند به درستی کار کنند.
ترموستاتیک
شیرهای دارای محرک ترموستاتیک نیازی به استفاده از کنترلر یا سنسور ندارند و به صورت مستقیم با سنسور داخلی یا خارجی خود و اندازه گیری دما فرایند باز یا بسته شدن شیر را کنترل می کنند.
دستی
این نمونه از شیر کنترل، جریان عبوری سیالات و گازها را به صورت دستی انجام می دهد.
بخش های مختلف شیر کنترل
شیرهای کنترلی بسته به نوع خود می توانند دارای بخش های مختلفی باشند. اما در یک حالت کلی می توانیم قسمت های مختلف یک شیر کنترل را به سه دسته اصلی تقسیم کنیم. این موارد عبارتند از:
- بدنه شیر: در این قسمت المان ها و تجهیزات مربوط به تغییر حالت شیر قرار گرفته اند که برخی از آنها عبارتند از: پروانه، توپی، گلاب یا پلاک و…
- نشانگر شیر کنترل: این بخش از شیر کنترل وظیفه این را بر عهده دارد تا مطمئن شوید شیر به اندازه مورد نظر باز یا بسته شده است. وجود این قسمت باعث می شود که بتوانید مشکلاتی مانند قطع شدن ارتباط سیگنال کنترل با شیر را پشت سر بگذارید.
- محرک شیر کنترل: وظیفه این قسمت تنظیم کردن موقعیت شیر است و بسته به نوع تجهیزات مورد نظرتان وظیفه کنترل قسمت هایی مانند پروانه، پلاگ، توپی و… را بر عهده خواهد داشت.
موارد استفاده از شیر کنترل
در یک سیستم بزرگ که وظیفه هدایت جریان مایعات یا گازهای مختلف را بر عهده دارد، شیرهای کنترل هم به عنوان بخش هایی از آن سیستم کلی محسوب می شوند که وظیفه هدایت و کنترل جریان را بر عهده دارند. حفظ متغیرهای مهم سیستم و مقادیر مربوط به آنها بدون استفاده از شیر کنترل امکان پذیر نخواهد بود. در ضمن منظور ما از این متغیرها، پارامترهایی مانند درجه حرارت، سطح، جریان، فشار و… هستند.
معمولا شیرهای کنترل در مدار‌های حلقه مانند مورد استفاده قرار می گیرند و باید در نظر داشته باشید هر کدام از این حلقه ها ممکن است دچار اختلال شود. به همین دلیل در این مدار‌ها از المان های دیگری مانند ترانسمیتر و سنسور استفاده می کنند تا دائم پارامترها و مقادیر مختلف اندازه گیری شده و احتمال بروز خطاهای مختلف پیش بینی شود. در بسیاری از موارد این سنسورها نیز بخشی از شیر کنترل محسوب می شوند و بعد از اندازه گیری یا پیدا کردن یک سیگنال در خصوص بخش خاصی از مدار آن را به کنترلر ارسال می کنند تا تصمیم گیری های پیش فرض برای ادامه کار انجام شود. در ادامه نیز می توان گفت که دلایل استفاده از شیر کنترل و مدار‌های این چنین برای ما عبارتند از:
- تامین امنیت جانی نیروهای کار
- تامین امنیت بخش های مختلف سیستم
- داشتن کنترل مناسب و درست روی سیستم های تهویه مطبوع
- صرفه جویی در به کارگیری نیروی انسانی
- افزایش دقت و در نتیجه افزایش کیفیت تولیدات
- ثابت نگه داشتن دما، جریان و فشار که باعث ایجاد شرایط کاری یکنواخت و در نتیجه صرفه جویی در مصرف انرژی می شود.
معرفی انواع شیر کنترل
حال که با جزئیات ضروری مربوط به شیر کنترل آشنا شدید، نوبت به آن می رسد که بیشتر در مورد انواع این محصولات صحبت کنیم. به طور کلی می توان شیرهای کنترل را در دسته بندی های مختلفی تقسیم بندی کرد. این تقسیم بندی میتواند بر اساس ساختار شیرکنترل و یا تعداد ورودی ها و خروجی های شیر کنترل، جنس بدنه شیر کنترل و موارد دیگر تقسیم بندی کرد. در ادامه بعضی از دسته بندی های مهم انواع شیر کنترل اشاره میکنیم.
شیرهای کنترل دو راهه
شیرهای کنترل دو راهه از نظر ظاهری ساختاری ساده دارند، چنین که یک لوله به عنوان ورودی و یک لوله به عنوان خروجی شناخته می شود. در بین ورودی و خروجی ابزار کنترل جریان قرار می گیرد. بسته به دمای مایعات، دانسیته و… نوع شیر کنترل دو راهه می تواند تغییر کند. این محصولات برای مدارهایی که در آنها بخار یا مایعات با حرارت بالا جریان دارد می توانند مورد استفاده قرار بگیرند. البته در نظر داشته باشید بسته به شرایط کاری که مد نظر دارید، نوع شیر دو طرفه یا دو راهه تغییر خواهد کرد. به عنوان مثال هرجایی که احتیاج به دقت کنترل بیشتری داشته باشیم از نوع گلوب و درجاهایی که دقت کمتری مورد نیاز باشد از نوع پروانه ای یا توپی استفاده می شود. نکته اساسی در مورد سیستم هایی که از شیر کنترل دوراهه استفاده می‌کنند این است که جهت جلوگیری از آسیب رسیدن به سیستم و جلوگیری از ضربه قوچ حتما باید از پمپ های دور متغییر استفاده کرد و یا تدابیری برای جلوگیری از آسیب رسیدن به سیستم در نظر گرفت.
ساختار شیرهای کنترل دوراهه بر اساس شیرهای معمولا بسته و یا معمولا باز درست شده است. شیرهای معمولا بسته جهت مواردی که عملکرد شیر در طول یک بازه زمانی مشخص در اکثر مواقع بسته است استفاده می‌شوند و شیرهای معمولا باز جهت مواردی که در اکثر مواقع شیر باز است استفاده می‌شود.
شیرهای کنترل سه راهه
ساختار شیرهای کنترل سه راهه بر اساس دو مدل دایورتینگ و میکسینگ طراحی می‌شوند. شیرهای کنترل دایورتینگ دارای یک ورودی و دوخروجی می‌باشند و به عنوان تقسیم کننده جریان استفاده می‌شوند. این مدل شیرها بر اساس نوع کاربری در مسیر رفت بعد از پمپ و یا در مسیر برگشت قبل از پمپ استفاده می‌شوند.
ممکن است این محصولات را برای مخلوط کردن جریان های مختلف موجود در مدار به عنوان میکسینگ مورد استفاده قرار دهند. در شرایطی که از این محصولات به عنوان شیر مخلوط استفاده کنیم، در اصل دو راه به عنوان ورودی و یک راه به عنوان خروجی در نظر گرفته می شود. به همین صورت می توانیم دو جریان مختلف را با یکدیگر مخلوط کرده و در یک خروجی آن را تحویل بگیریم. از این مدل شیر باتوجه به نوع کاربری در مسیر برگشت بعد از پمپ و یا در مسیر رفت قبل از پمپ استفاده می‌شود.
شیرهای کنترل سه راهه در سیستم هایی که از پمپ دور ثابت استفاده می‌کنند استفاده می‌شوند. و با توجه به اینکه استانداردهای جدید اجازه استفاده از پمپ های دور ثابت را به راحتی نمی‌دهند. استفاده از این مدل شیر در ساختمانهای جدید در حال منسوخ شدن است.
شیرهای کنترل شش راهه
ساختار شیر کنترل شش راهه بر اساس تبدیل یک سیستم چهارلوله ای به سیستم دولوله ای طراحی شده است. بر این اساس شیرهای کنترل شش راهه دو ورودی آب سرد و گرم از طرف موتورخانه و دو خروجی آب سرد و گرم به موتورخانه را دارند. این شیرها با توجه به فرمانی که از ترموستات میگیرند نوع خروجی آب به فن کویل یا مصرف کننده را تعیین می کنند و یک خروجی به مصرف کننده و یک ورودی به مصرف کننده مشخص می‌کند که آب سرد به طرف مصرف کننده برود یا آب گرم و یا هیچکدام، که جمع ورودی ها و خروجی های شیر به عدد شش می‌رسد. از مزیتهای این شیرها میتوان به کاهش هزینه مصرف کننده چهارلوله ای به دو لوله ای و اطمینان از عدم تداخل آب سرد و گرم در مصرف کننده ها اشاره کرد.
ادامه مطالب مربوط به شیرهای کنترل در مقالات بعدی گفته خواهد شد. در مورد انتخاب سایز این شیرها به قسمت شیر کنترل این سایت مراجعه نمایید و یا با کارشناسان ما در شرکت دیهیم تهویه نوین تماس حاصل فرمایید.
شرکت دیهیم تهویه نوین با تکیه بر تیم کارشناسان با تجربه خود و سابقه همکاری با پروژه ها و صنایع گوناگون توانسته است خدمات بسیار ارزشمندی را در زمینه تامین و فروش تجهیزات، طراحی، اجرا و نگهداری با هدف بهینه سازی مصرف انرژی به انجام برساند. برای مشاهده انواع محصولات این مجموعه اعم از تجهیزات کنترلی، تهویه مطبوع و انواع پمپ ها می‌توانید به بخش محصولات سایت دیهیم تهویه مراجعه کنید.